Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza

Stwierdzenie nabycia spadku

Zgodnie z przepisem art. 925 kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Czyli w zasadzie, aby dziedziczyć nie jest potrzebne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku czy poświadczenie dziedziczenia, gdyż dziedziczymy z mocy samego prawa. Natomiast za przeprowadzeniem postępowania w tej materii przemawia bardzo prozaiczny powód - praktyczne załatwianie spraw związanych z dziedziczeniem, gdyż dużym ułatwieniem jest, gdy spadkobierca posiada jednak dokument potwierdzający fakt dziedziczenia. Polskie prawo przewiduje, że stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić albo poprzez wydanie przez sąd odpowiedniego postanowienia lub przed notariuszem, który sporządza wtedy akt poświadczenia dziedziczenia. Oba te dokumenty mają taką samą moc, jednak ich czas uzyskania się różni. A szybkie załatwienie sprawy pomoże sprawnie uregulować inne czynności związane z otrzymanym spadkiem- np. w przypadku nieruchomości często problemem jest nawet przepisanie liczników w mieszkaniu czy domu bez tych dokumentów, czy przepisanie na siebie decyzji o wymiarze podatku.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu

Aby uzyskać postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku należy złożyć odpowiedni wniosek. Jeśli wniosek będzie spełniał wszystkie wymogi formalne to sąd wyznaczy rozprawę, na którą wzywany jest wnioskodawca i inni spadkobiercy (jeśli są), by złożyć tzw. zapewnienie spadkowe. Zapewnienie spadkowe przeważnie następuje na rozprawie, sędzia zada pytania dotyczące osoby zmarłej, są to zazwyczaj pytania o stan cywilny zmarłego, o jego dzieci, stopień pokrewieństwa itp. Nie są to raczej skomplikowane pytania, jednakże trzeba pamiętać, że za składanie fałszywych zeznań grozi nawet 5 lat pozbawienia wolności.

Co ważne, sąd musi z urzędu zbadać kto jest spadkobiercą, czy spadkodawca pozostawił testament oraz zweryfikować krąg spadkobierców. Jeśli wnioskodawca nie wskaże we wniosku wszystkich spadkobierców, sąd wezwie ich też w charakterze uczestników. Gdy spadkodawca pozostawi testament wtedy sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia.

Czynnikiem, który znacznie wydłuża całe postępowanie jest to, że nie zawsze kończy się ono na pierwszym posiedzeniu, zwłaszcza, gdy spadkobiercy są w konflikcie. Jeśli zapewnienie spadkowe nie zostało złożone lub zapewnienie bądź dowody powoływane przez uczestników będą budziły wątpliwość sądu co do ich wiarygodności to postanowienie może być wydane dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie, które umieszcza się w prasie i podaje do publicznej wiadomości w ostatnim miejscu zamieszkania spadkodawcy. Wtedy potencjalny spadkodawca, którego wcześniej nie wezwano ma prawo zgłosić swój udział w sprawie.

Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza

W postanowieniu kończącym postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców po danym spadkodawcy i podaje wysokość ich udziałów. Co ważne, sąd nie wskazuje tu, co wchodzi w masę spadkową, jej wartości itp.

Z kolei stwierdzenie nabycia spadku u notariusza może odbyć się w zasadzie nawet w jeden dzień, gdyż sprowadza się do dwóch czynności:

spisania protokołu dziedziczenia,
sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.

Protokół dziedziczenia należy spisać zawsze przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia. Jedynie w sytuacji, gdy w sprawie pojawia się nieogłoszony i nieotwarty testament to notariusz musi dokonać tych czynności przed spisywaniem protokołu dziedziczenia.

Co ważne, dokument jest sporządzany przy udziale wszystkich zainteresowanych, czyli spadkobierców ustawowych lub testamentowych, ale też osób, wobec których zapisano zapisy windykacyjne.

Protokół dziedziczenia zawiera dane, które umożliwiają ustalenie porządku dziedziczenia- chodzi tu o kolejność dziedziczenia, czyli kto dziedziczy jako pierwszy. Po sporządzeniu takiego protokołu notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jednak musi to być dokonane na zgodne żądanie wszystkich osób zainteresowanych poświadczeniem dziedziczenia. Czyli w sytuacji, gdy spadkobiercy są w konflikcie nie możemy mówić o takiej opcji. To zgodne żądanie powinno zawierać elementy:

sprecyzowanie osoby spadkodawcy,
tytuł dziedziczenia (czyli na jakiej podstawie dana osoba powołana jest do dziedziczenia),
krąg spadkobierców (chodzi o osoby, które potencjalnie są powołane do dziedziczenia po konkretnym zmarłym),
wysokość przypadających spadkobiercom udziałów w spadku.

Czyli brak zgody wszystkich uczestników poświadczenia dziedziczenia, nawet gdy krąg spadkobierców jest oczywisty powoduje niemożność przeprowadzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Wtedy spadkobiercy mogą już tylko złożyć wniosek do sądu.

Adwokat
dr Agata Koschel-Sturzbecher

Studia prawnicze ukończyła na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą w Niemczech. Od 2015 roku, nieprzerwanie, prowadzi praktykę adwokacką. Członkini Wielkopolskiej Izby Adwokackiej.

Wolne chwile poświęca pracy samorządowej - pełni funkcję zastępcy członka Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu oraz członka Komisji ds. wykonywania zawodu ORA. Jest również członkinią Komisji ds. Etyki Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA. Jest przedstawicielką Naczelnej Rady Adwokackiej w Zespole do współpracy przy realizacji zadań związanych z koordynacją systemu uznawania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodów regulowanych oraz do podejmowania lub wykonywania działalności regulowanych w Rzeczypospolitej Polskiej przy Ministerstwie Edukacji i Nauki w Warszawie.

Pełni funkcję arbitra przy Wielkopolskim Sądzie Arbitrażowym oraz jest Mediatorem w Centrum Mediacji przy Wielkopolskiej Izbie Adwokackiej w Poznaniu oraz w Centrum Mediacyjnym przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.

Prowadzi sprawy w języku niemieckim i angielskim.